YARGI BAGIMSIZLIGINDA Kİ GÖLGELER

ERKLERİN ALANINA KARŞILIKLI SAYGI

Demokrasi derdi olan herkes erklerin bagımsızlığını savunarak erklerin ked-ndi alanların da ve de konuların da bagımsızca çalışması demokratik sistemin daha işlemesinin gereklerinden olduğunu düşünerek yazımıza başlayalım… 

Yargı bagımsızlığına her şeyden önce erkler ayrılığının gereginden dolayı ihtiyaç vardır. Bunun anlamı şudur Devletin güçünün tek elde toplanarak otoriter yönetimlere kaymaması için, güçün çeşitli kurumlar arasında dagıtılması demektir. Yasama ayrı bir güç, Yargı ayrı bir güç, Yürütme ayrı bir güç olarak devletin işleyişini demokratik hukuk kurallarına dayalı bir sistem için de erklerin alanlarına her erkin ve toplumun saygı duyması gereginin altını çizerek yazımıza devam edelim…

Devletin erkleri, Yasama, Yargı, Yürütme şeklin de yapılandırılmıştır, bu yapılanmada yasama gerektiğin de hükümetten bagımsız olması gerekirken bu bagımsızlığı aşagı yukarı hiçbir dönem de olamamıştır. Örnegin Fıransız Hükümetini ele alalım hükümet bir yasa tasarısı hazırlıyor ve meclise gönderiyor. Bu yasaların kaç tanesi ret edilmiş, Bizim bakanlar kurulunun onayladığı yasa tasarılarından kaç tanesi ret edilmiştir. İşte yasama bagımsızlığını gösteren ölçülerden biri bu olabilir. Meclisimizin bagımsılığı hangi demokratik devletle kıyaslarsak kıyaslayalım burada hükümetin hazırladığı her yasayı onaylayan meclisin Yasama bagımsızlığını Yürütme karşısında koruyamadığına tanık olacagımızdan şüphe yoktur.  Bu erkin bagımsızlığına da ihtiyaç olduğunu hatırlatarak Yargı bagımsızlığına dönelim…

Yargı zaten Meclisin cıkardığı yasalardan dolayı yasalara baglı olduğu için, millet adına yasa çıkaran bir meclisin çıkardığı yasalara göre yargılama yaptığı için zaten milletin, vatandaşın kararını dikkate alarak yargılama yaptığı düşünülebilir. Meclis yasaları yaparak yargının hangi yasalara göre yargılama yapacagı vatandaşların temsilcilerinin çıkardığı yasalara göre yargılarken vatandaşlar adına yargılar…. Yani yargımız bizim adımıza karar alır. Yargı bagımsızlığı Hukuk kurallarına ve Yasalara baglılıktır, yasalara baglılık ise toplumsal düzen için yaşamsaldır.

Yargımızın bağımsız ve tarafsız olabilmesi ve kalabilmesi için, hakim ve savcıların bağımsızlık ve tarafsızlıklarının güvencesi için mesleki ölçülerine göre kendi iç işleyişlerini kuracak kurumlarının da bagımsız olması gerekir. Nasıl bakanlar kurulunun bir atamada yargıya danışmadığı gibi yargıda bir hakimin ve Savcının özlük hakları konusun da, atanmasın da Yürütmenin etkisi altın da olmamalıdır. Bu kurum (HSYK) yargı bagımsızlığının ve tarafsızlığının güvencesini oluşturacak kadar bagımsız olmalıdır.

Yargının üzerinde ki gölgelere kısacası deginmek gerkirse, Yürütmenin yargı üzerinde ki etkisi, yargının kararlarında daha çok devlet ve sistem koruma iç güdüsüsü ile olsun yada resmi ideolojiyi dikkate alan kararlarla olsun, miting alanlarında her siyasetcinin yargımızı siyasi konu gibi tartışmaları yargı bagımsızlığına gölge düşürmektedir ve güven erezyonuna neden olmaktadır. Ama öte yandan ülkemizde sanki erklerin alanına saygı duymama gelenegi yerleşmiştir. Erklerin alanlarına erkler ve vatandaşlar saygı duymalıdır. Ayrıca alanı dışına çıkan erkler alkışlanmak yerine tepki gösterilmelidir ki alanı için de herkesin görevini yapması toplumsal düzenimize hizmet edecektir.

Ülkemizde erklerin durumuna baktığımız da yasama ayagında sorunlar olduğunu görüyoruz, ama konumuz yargı olduğu için ise agırlıklı olarak yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını tartışıyoruz, yargımızda bagımsızlığın da tarafsızlığın da genelde sorunlar yaşandığını görüyoruz… Bunun, nedeninin başta demokratik erkler ayrılığının her erk için gerekli olduğunu özümsememiş olmak, demokrasi kültürünün yanı sıra yargı erkinin bagımsızlığına dayalı hukuk kültürümüzün yerleşmemiş olması, başka erklerin güçünün denetim altında tutulması istekleri gibi sebebler sayılabilir.

Yargı bagımsılığı denetim de bagımsızlığın olmazsa olmazıdır, dnetimin iyi olması demek herkesin yasal denetime tabi olması demektir ki denetimin amacının görev c-ve sorumluluklara dayalı iyi, nitelikli iş çıkarmak olduğu düşünülürse herkesden çok yürütmenin iyi bir denetime ihtiyaç duyulduüu içindir ki yargının bagımsızlığı için her kesimden çok Yürütme çalışmalıdır… Yürütme içraatların da, Yargı ve Yasama denetiminden çıktıkca yozlaşacak, denetimle ise iş yapması kolaylaşacaktır. Böylece yapılan işlerin maliyeti düşecek, nitelikleri ve faydası da artacaktır. Denetimsiz yapılan işlerin her zaman  bize çok pahalıya maloldğu biliyoruz ve yargı denetimsizliginin daha çok maliyete, daha az faydaya neden olabilecegini aklımızdan çıkarmayalım. Kamu işlerinin görülmesin de daha az maliyet ve daha çok fayda beklenir ki denetimsizlik ters bir ilişki yaratır, öncelikle yürütmeyi yıpratır.Bagımsız yargı, yasama denetimi devletin işleyişi için zaruridir. Bunun yollarını hep beraber aramalıyız, Ersan Şen beyin yazısından da yararlanarak yargı bagımsızlığı ile ilgili bazı önerilerimizi sıralayarak yazımıza devam edelim…   

-Hakim ve savcıların hakları ve mesleki güvenceleri mutlaka iyileştirilmelidir ki bagımsız yargının bir ayagı olan yargıç haklarının Anayasal güvenceye alınarak argıçların başka erk baskısından kurtulması gerekmektedir.

- Hakim ve savcıların göreve kabul edilmesin den alıncaya atanmasına kadar, tayinlerinde de, mesleki bilgiye, liyakata ve tercübeye dayalı, daha nitelikli, kişilerin her aşama da öncelikle dikkate alınacağı,  bir düzenleme yargının bagımsızlığını destekleyeceği için modern devletler de ne yapılmışsa bizde de yargı bagımsızlığı için gerekenlerin yapılması demokratik sistemimizi ve toplumsal düzenimizi daha sağlıklı işler hale getirecektir. 

- HSYK’nın kendi çıkardığı atama yönetmeliğini uygulamayıp henüz süreleri dolmayan hakim ve savcıları, çeşitl gerekcelerle objektiflikten uzak kararlarla atanmalarının bagımsız yargı üzerin de gölge oluşturmaktadır.  Oysa, beş bölgeden ibaret coğrafi belirlemede bir hakim veya savcı, birinci bölgede en az yedi yıl ve ikinci bölgede en az beş yıl kalabilecek düzenlemelerle hakimlerin/savcıların sebebli sebebsiz sürpriz atamalarla karşılaşmamaları sağlanabilirse yargı bagımsızlığı saglama da yargımız, bir basamak daha yükselmiş olur. HSYK’nın özellikle yer, yetki ve disiplin kararlarında her hakim ve savcıya eşit uygulanan objektif kriterlere geçilmesi ve her durumda bu kriterlere bağlı hareket edilmesi yargı bagımsızlığı için gerekmektedir.

- HSYK üyelerinin seçiminde blok oy, blok ve çarşaf liste uygulamasından acilen her hakimin aday olabilecegi ve her oyun her adaya rahatca verebilcegi bir seçim yöntemi HSYK'nın bagımsızlığına ve dolayısıyla yargının iç işleyişinin bagımsızlığına sonuç olarak da yargının bagımsızlığına hizmet edecek düzenleme olacak, demokratk ölçülerimiz bir basamak daha yüseltilmiş olacagı düşünülmektedir. 

-Genel olarak erklerin birbirinden bagımsız ama uyumlu işleyişi devletin erklerinin demokratik hukuk kurallarını dikkate almasıyla mümkün hale gelecektir. Hepimiz daha önceki tanıklıklarımızdan biliriz ki, Yürütmenin yargıya müdale ettiği, bagımsızlığına gölge düşürdüğü kadar, Yargının da zaman zaman kendi sınırlarını aşan kararlara imza atarak yürütmeyi bırakalım, siyaseti şekillendirmeye çalıştığına ne yazık ki tanık olduk. Bunlar yargımıza olan güveni erezyona uğratmış hiç olmaması gereken yargıda siyasi kararlar her siyasi grup tarafından dillendirilmiştir. Kararlar hukuki olur, siyasi olamaz, olmamalıdır. İster kişisel ister kurumsal kararlarımız ve davranışlarımız, uygulamalarımız bizi biz yapar, her kararımız karşımızdakiler tarafından da yargılanır ve bize bir imaj yüklenir. Yani bizi daha çok biz kararlarımızla davranışlarımızla yaparız,  yargı mensuplarımız de, yargı bagımsızlığına yargılarıyla, karalarıyla, davranışlarıyla toplumun her kesiminden daha çok dikkat etmeliler ki yargı üzerinde ki gölgeler dagıtılabilsin…. 

Sedece yargı bagımsızlığı degil erklerin bagımsızlığının devletin güçünün tek elde toplanmaması için  erkler kendi alanlarına bekledikleri saygıyı diger erklerin alanlarına da duymaları gerekmektedir. Ancak böylece daha demokratik bir sistem için de erklerin uyum için de çalışarak toplumumuza daha çok hizmet etmesinin yolunun acılabilir. Erklerden Yasama, Yürütme, Yargı erklerinin sağlıklı işleyebilmesi için Cumhurbaşkanımızın da erklerin uyumun da çıkan sorunlar da bi taraf olarak devletin kurumları arasın da uyumu sağlaması için de adımların atarak devlet işleyişini daha işler haline getirebilir. Öte yandan siyasilerin de yargıya ait konuları tartışırken daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünerek konumuza devam edelim…

Öncelikle yargı kararlarının siyasal uslupla degerlendirmemesi, ardından yargılama da siyasi gölgeleri dağıtmak gerekmektedir. Bütün bu tartışmalar yargıya karşı güveni erezyona uğratmaktadır. Buna tüm siyasiler, tüm vatandaşlar, tüm yargı mensupları devletin erklerinin yıpratılmaması için özen göstermelidir. Yargıya sadece bu tartışmalar zarar vermemiş, yargının bazı tartışılır kararları da zarar vermiştir. 

 Daha dün, saglam olmayan, somut dayanaklardan yoksun delillerle ve işlenmemiş suçların cezalandırıldığını unutmayalım…  Kimi defa devleti koruma içgüdüsüyle, kimi defa sistemi tehlikeye sokacak siyasi gruplar diye, bazen devletin çatışma için de olduğu toplumsal gruplara karşı hukuk kurallarınını erezyona uğratacak şekil de kararlar bundan böyle alınmaması için bagımsız yargı geregi ve bilinciyle oluşturulacak yeni HSYK'nın daha bagımsız bir yargıya hizmet edecegi düşüncesiyle, yapılacak seçimin öncelikle demokratik kaidelerle yapılması ve kazananın yargı bagımsızlığı olmasını, bagımsızlığının üzerindeki gölgelerin dagılması dileklerimle…. Selam ve saygılarımla…

Fikri Adil – www.vatandasfikri.com --- Eylül 14

Not: Seçim sonuçları(HSYK seçimleri) istemediğimiz gibi olursa meşru saymayız türünden, Yürütme üyelerinden acıklamalar gelmektedir. Bütün Baroları ve Muhalefeti (MHP- CHP-BBP- HDP), Sivil toplum Örgütlerini bu acıklamaya uygun tepkiler vermeye davet ediyorum...

Kaynak

1- Ersan Şen Makalesi - http://www.haber7.com/yazarlar/prof-dr-ersan-sen/1191382-hakim-ve-savcilarin-mesleki-guvence-sorunlari