ADAY OLABİLME ve SEÇME HAKKI

Demokratik Sancılarımız!!

Demokrasi Üzerindeki Gölgeler! Adayı Kim Belirliyorsa O, Temsil Ediliyor Demektir!! Partiler Adayları Nasıl Belirliyor?

Son zamanlarda siyasetimizi izliyorum, aday tek, aday net diyenler ile adaylarını seçmeye çalışanlar her fırsatta üslup hataları ve bazı iddialar üzerinden bir birlerine laf yetiştirmeye çalışıyorlar…

Siyasetçiler tartışır, bazen gergin tartışır ama neyi? Ülke sorunlarını, senin adayın kimdir onu degil, bunlarda aday bolluğu varmış onu degil.. Dış ticaret açığı neden 110 milyar dolar oldu onu, bu pahalılığın ve alım gücünde düşüşün nedenlerini tartışır… Bir grup var orada 5-6 adayın adı geçiyor bunlar kendi aralarında kendi üsluplarıyla yarışıyor, bir bölüm bu adayların yarışını karışıklık gibi gösteriyor, bir bölüm kadrolu tartışmacılar bunlar adayını seçimden sonra belirleyecek diye aklınca dalga geçiyor.. Acınılacak hallerimize gülüyoruz… Neden acınılacak haldeyiz?

Bir parti düşün 20-25 yıldır lideri var, aynı aday, aynı lider aday, başka bir lider adayı da başka bir aday da çıkmıyor, çıkmıyor degil parti .çi oligarşiye karşı aday çıkamıyor… Eee demokrasilerde aday olma, seçilme hakkına ne oldu, bu kadrolu tartışmacılar neden aday olabilme hakkının önündeki engelleri tartışmıyorlar?

Ben C partisi belediye başkanıyım adım adaylığa gecebiliyor, bir ittifak da farklı kişiler aday olabiliyor, farklı aday önerileri var, aday olma özgürlüğü var adaylar kendi aralarında yarışıyor… Aday olma özgürlüğü olmaya A partisi bu durumu karışıklık gibi göstermeye çalışıyorsa, Allah esirgesin buradan demokrasiyi kaos gibi gösterme egilimi dogabilir.. Yarın seçimleri, seçim tartışmalarını gereksiz bulunabilir, bu nedenle aday olabilme hakkı olan partileri, ittifakları bir demokrat vatandaş olarak kutluyorum…  Siyasal partilerin aday belirleme süreç ve yöntemleri, demokratik rejim için önemlidir demokrasi ile doğrudan alakalıdır. Çünkü demokrasilerde yönetenlerin seçilmesi her aşamada halkın iradesi ile olmalıdır, bu irade her şamada sandığa, seçime, yönetime yansımalıdır. Adayın halkın önüne gelinceye kadar da demokratik esaslar benimsenmeli, uygulanmalıdır. Demokrasiyi içselleştirmeyen, parti içi seçimlerinde demokrasiyi uygulamayan bir siyasi partinin demokratik olması ve demokrasiye hizmet etmesi neredeyse imkansızdır…

Bir parti düşünelim, aday belirlemede parti başkanı veya beraberindeki sınırlı sayıdaki partinin üst düzey kimseleri tek yetkili olsun, bu aday belirleme seçimlerin de üyeler delegeler yoksa nasıl demokratik seçim olur ki?  Hatta bu yapıdaki partiler de oligarşik bir yapı oluşmuştur, bu demokrasi dışı yapılar, demokratik ülkelerin genelin de ya terk edilmiş, ya da oldukça yumuşatılmış, lidere ve genel merkeze sınırlı sayıda kontenjan tahsis edilerek, adaylar özgürce aday olanlar arasında parti tabanı, örgütleri tarafından seçilmeye başlanmıştır….. Bu ön seçim ise üç yöntemlerle olmaktadır. Bunlar başlıca, aday olanlar arasından parti üyelerinin bütünü tarafından belirleme, üyelerin belirlediği parti delegeleri tarafından belirleme veya karma yöntemdir. Bunlar yoksa demokrasi yoktur yada parti içi oligarşi vardır söz ve yetki vatandaşlar olan üyeler de degil parti üst organlarındadır… Bu parti iktidara gelmesi halin de, gelen parti üst yönetimi vatandaşları temsilen degil kendilerini temsilen yönetim sergilerler… Başka demokratik ülkelerde genel olarak aday adayları nasıl belirleniyor? Bununla devam edelim mi?

ABD'de halk başkanı doğrudan değil, dolaylı seçiyor. Seçmenler bulundukları her eyaletin, başkanı seçecek olan Seçici Kurul'daki delegelerini seçiyor. Burayı biraz acmak gerekirse, mümkün olan en geniş tabanlarla adaylar arasından halk ve parti üyeleri seçilecekleri seçiyorlar… Demokrasinin asgari koşullarından kabul edilen parti içi seçimler, ön seçimler demokrasinin uygulanabilirliği için zorunlu bir şarttır. Demokrasinin uygulanabilir olmasını sağlayan en önemli unsurlardan biri partilerdir, bunlar demokratik seçimlerle aday ve yönetici belirlemiyorlarsa nasıl demokrat olur, nasıl demokrasiyi işletirler ki? Kısacası parti seçmen ilişkisi ve parti içi bazı kurallar aslında demokrasinin teminatıdır, bu teminat bizde ne yazık ki zayıftır… Demokratik rejimlerin bir ürünü olan siyasal partilerin içsel dinamiklerinde de demokrasiyi barındırması gerekliliği üzerinde durmalıdır… Parti içi demokrasi kavramı siyasi partileri demokrat veya anti demokrat yapabilir… Desteklediğiniz partide adayları kim belirliyor, üyeler mi, delegeler mi, yoksa lider mi?

Demokratik partilerde, Partiler halkın siyasi iradesinin oluşumunda önemli rol oynamaktadır, Parti kurmak serbesttir ve partilerin iç işleyişinde aday olmak ve seçmek demokratik esaslara uygun olmak zorundadır. Parti iradesinde üyelerin etkin kılınması zorunluluğu demokratik zorunluluktur…

Öncelikle parti için de aday olma hakkı, özgürlüğü olan ortam oluşturulacak, sonra üyeler ve delegeler bu adayları kendi iradeleriyle seçecekler ki demokratik ilkelerle seçilenler vatandaşı daha iyi temsil ederler… Almanya Siyasi partiler kanunun da aday belirleme yolu olarak iki ana yol benimsemiştir. Bunlardan ilki; adayların bütün kayıtlı üyelerinin katıldığı önseçimle belirlenmesidir. İkincisi ise kayıtlı üyelerin delegeleri seçmesi ve ardından bu delegelerin aday adayları arasından adayları belirlemesidir. Bu iki metottan birisini uygulamak hakkı partilere bırakılmıştır. Demokrasilerin sanıcısı partilerin iç işleyişlerinin demokratik olmamasıdır bu sorun çözülmedikce ülkemizde siyasetin ürettiği sorunları aşamayacağımızı belirterek…

Demokratik parti olmanın gereği partililer veya parti taraftarları adayları belirler. Burada ‘partili’ kavramı aidat ödeyen veya üye olan kimseleri kapsamaktadır. Son olarak

Parti de adaylar üyelerin seçimi ile belirlenmelidir, parti yönetimleri ise son başkanlık yöntemi gereği İL İlçe başkanları yönetimden ayrı olarak aday olan herkesin isminin yazıldığı listelerle seçime gitmelidir… Yönetim kurulları ayrı, yine kesinlikte çarşaf liste olmalı üyeler veya delegeler bu listede seçtikleri kişileri işaretlemelidir.. Hatta ilk üçe girenler arasında tekrar seçim yapılarak salt çogunluğun istediği kinin başkan olması saglanmalıdır… Bu seçilen ilçe ve İl yöneticileri parti genel kurul delegesi otomatikman olmalı, üye saylarına ve bölgelerinde aldıkları oy oranlarına göre yönetimlerden de genel kurul delegeleri seçilmeli… Bularda partide yine çarşaf listelerle aday olanlar arasından genel başkanı ve parti üst yönetimlerini seçmelidir ki parti demokrat olsun, sistem demokrasiye göre işlesin.. İşletilmesi önerisiyle, selam ve sevgilerimle…

Aydın Fikirli  --29.1.2023 – vatandasfikri.com

Kaynaklar

1* https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51101339

2* Cüneyd ALTIPARMAK -  http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2008-76-428