Çevreci yönelimler

Çevreye olan maliyetimiz her geçen gün daha artmaktadır bu nedenle önlem alınması zorunlu hale gelmiştir. Bu maliyet doğal dengeyi bozmak üzeredir, önlem alma zorunluluğu doğmuştur ama önlem alacak ne düşünsel, nede siyasi bilinç veya siyasi irade sergilenememektedir. Bunun için bu önemli konuyu hep beraber ele alarak üzerinde biraz olsun bilgilenmeye çalışalım.

Yiyecekler

1- İşlenmiş gıdalar uzak durmaya çalışırım

Daha önceden hazırlanmış ve işlenmiş gıdalar yoğun işçilik ve enerji talep eder. Bu tür gıdalar size ulaşıncaya kadar üretim, nakliye, pişirilme saklama gibi işlemlerden geçer, bir, bazen daha çok kez soğutulmaya tabi tutulurlar. Hazır yemekler, soslar ve paketlenmiş etler doğayı en çok kırılganlaştıran ürünlerdir. Üstelik bu gıdaların atıklarını ve üretimi çok fazla enerji gerektiren doğada da çözünmeyen plastik, folyo ve cilalı kartonlardan yapılan, gereksiz paketlemesini göz önünde bulundurmakta fayda var. Bu nedenle çevre ve doğa dostları bu tür gıdalardan uzak durur.

Bu nedenle: Tanıdıklarınız arasında paketlenmiş gıdalara yönelik bilinçlendirmeyi artırmaya çalışın. Yakınınızda bulunan yetkili mercilerden haftalık pazarların sürdürülmesini talep edin.

İçecekler

Kesinlikle depozitolu olanları tercih edelim, bir kullanımlık ambalajı olan sulardan veya gazlı içeceklerden uzak duralım ki çevremize katkımız olsun. Musluk suyu içelim, suyumuz içilecek nitelikte değilse yöneticilerden içilecek nitelikte su talep edelim.

Gıda mesafesi

Uzak mesafelerden taşınmış gıdalardan uzak durmaya çalışarak hem ülkemizin ekonomik kazanç sağlamasına da özen göstermiş oluruz. Bütün yiyeceklerinizin Türkiye'de üretilmiş olmasına özen göstermeliyiz.

"Gıda mesafesi" önünüze gelen yiyeceğin ne kadar mesafe yol aldıktan sonra size geldiği mesafedir. Gıdalar ne kadar az yolculukla gelirse, o kadar çok yakıt ve gıdaların korunması için gereken kimyasallara tasarruf edilmiş olur. Ağır yük taşımacılığının yüzde 25'i gıdaların taşınması için çalışıyor. "Yerli gıda" Türkiye sınırları içerisinde yetiştirilmiş, işlenmiş ve satılmış gıdalar için kullanılan bir terimdir. Eğer meyve ve sebzelerinizin gıda mesafesini azaltmak istiyorsanız mevsimlik ürünler tüketmeye özen gösterin. Eğer Aralık ortasında çilek yiyorsanız, onların yerel ürünler olma olasılığı hayli düşüktür! Bunu akılda tutmakta yarar var, zira gıdaların etiketleri yanıltıcı olabilir. Türk üreticiler tarafından üretilmiş hazır gıdaların içeriği de başka ülkelerde üretilerek sadece Türkiye de paketlenmiş olabilir. Öyleyse taze ve işlenmemiş gıdalar tüketmeye özen göstererek gıdaların mesafesini azaltalım. Çevre ve doğa dostuna yakışan budur.

Ne yapabiliriz? Gıda mesafesi konusunda bilinç oluşturmak için tanıdıklarla paylaşın ve Saksılarda, pencere önlerinde veya bahçenizde kendi organik sebzelerinizi üretin. Marul veya domates gibi kolay yetiştirilebilir sebzelerden başlayabilirsiniz.

Enerji

Isınma

Evinizi ısıtmak için daha çevreci çözümlerin olduğunu araştırdınız mı? Isıtma oranınız ne olmalıdır, en düşük ısıtma seviyesi ile en yük ısıtma seviyesi arasındaki farkı değerlendirerek siz ne oranda ısıtıyorsunuz.

Isıtmada fosil yakıt kullanımı yüksek miktarda enerji kullanımına neden olur. Bu tür kaynaklar sonsuza kadar sürmez, bu yüzden bilgili bir seçim yapmak çok önemlidir. Isıtma için kullanılabilecek en çevreci yakıt türü, doğru ve dikkatli şekilde yönetilip yetiştirilen odundur. Eğer yakıt amaçlı odun kullanıyorsanız kaynağınızın yenilenebilir olduğundan emin olun. Eğer odun sizin için elverişli bir çözüm şekli değilse, kömür veya petrol ürünlerinden önce doğalgaz kullanmayı göz önünde bulundurun. Bu çözüm daha verimlidir ve daha az karbon emisyonuna neden olur. Elektrik kullanımı ise çevre açısından en verimsiz seçenektir. Üretiminde elde edilen enerjinin %60'ı üretildiği yerde ısıya dönüşerek kaybolur. Yüzde 10'u ise size ulaşmadan elektrik tellerinde ve dağıtıcılarda kaybedilir.

Ne yapabiliriz: Yeşil ve yenilenebilir enerji üretimi yapan firmaları araştırın, evinizin ısıtmasını böyle bir sistemle değiştirebilecek şirketle anlaşın, ısı yalıtımı konusunda yeterli olup olmadığını inceleyiniz ve önlemler alınız, çevreci tavır bunu gerekli görür.

Eviniz yalıtımının önemini biraz önce belirtmiştik, bu konu üzerinde biraz durmamızda fayda olduğunu düşünüyorum. Evinizi yalıtmamız, enerji tasarrufu sağlamak için en verimli yollardan biridir. Hava sızıntısı evde ısı kaybına, bu da evi ısıtmak için daha fazla enerji tüketimine neden olur. Yeni evler yasal zorunlulukları karşılamak için daha iyi yalıtımla yapılmatadırlar. Ancak daha eski bir evde yaşıyorsak, kendi yalıtımımızı yapabiliriz. Bunun için, çift cam taktırabilir veya duvarve pencere arasındaki hava sızan yerleri kapatabilirsiniz. Bu önlemlerin uygulaması kolay ve maliyeti düşüktür. Hatta bunları uygularsanız yaptığınız masraflar kısa zamanda daha az gelen faturanıza yansıyacaktır. Normal yerine yansıtıcı radyatör panelleri taktırmanız radyatörün duvar kısmında ki ısının emilmesini engelleyecek ve ısının evin iç kısımlarına yansımasını sağlayacaktır. Sıradan bir evi ısıtmak için üretilen ısının üçte biri, tavan ve duvarlardan emilerek kaybolmaktadır. Bu oran az bir oran degildir, önlem alınması çevreye maliyetimizi azaltacağı gibi ekonomik maliyetimizi de azaltmaktadır.

Bunları yapalım: En az 30 santimetre kalınlığında yalıtıma sahip olduğunuzdan emin olun ve çift camlamada daha kaliteli malzemeler kullanın. Kapı ve pencerelerinizin çevresine hava akımını önleyecek bantlar yapıştırın, evimizde tek kullanımlık eşyaları kullanmayalım, çevreci ve doğa dostu bu önlemleri alarak çevreye katkı sunandır.

Elektronik araçlar: Bu araçların gereksiz kullanımını engellediğimizde hem çevreye hemde bütçemize çok fazla katkıda bulunuruz.

Düzgün şekilde kapatılmayan gereçler enerji sarf etmeye devam ederek oksijen yanmasına neden olur. Bekleme konumunda bırakılan bir televizyonun harcadığı enerji, açık halde harcadığının yüzde 85'i kadardır. 'Vampir gereçler' olarak bilinen bu tür gereçlerin fazla enerji harcamasını göz önüne alan bazı üreticiler artık bekleme konumu bulunmayan gereçler üretiyor. Örneğin, İngiltere'de bekleme konumunda bırakılan gereçlerin karbondioksit emisyonuna katkısı 1,4 milyon transatlantik uçuş sırasında sağlanan emisyona eşdeğerdir. Aydınlatma göz önüne alınırsa, ortalama bir evin elektrik tüketiminin yüzde 10-15'ine eşdeğerdir. Enerji tasarrufu yapan bir ampul, kendi ömrü boyunca faturanızda yaklaşık 200 TL kadar bir katkıya neden olur.

Bunları yapalım: Öncelikle yanlış bilinen uyuyan araçların enerji harcamadığına dair bilğinin yanlışlığını çevremize anlatalım. Eğer yeni bir gereç alacaksanız, daha az enerji harcayanını ve bekleme konumu bulunmayanı tercih edin.

Et tüketimi ve hayvancılık

Et tüketimi

Öncelikle az et tüketmeliyiz, az et tüketiyor olmamız çevre açısından iyi bir tercih olduğunu unutmayalım.

Çiftlikte hayvan yetiştiriciliği yapmak çok miktarda alan, saman ve su gerektirir. 1 kilogram et üretmek için 15 ton su harcanır. Hayvanları, özellikle inekleri otlatmak onların midelerinde yüksek miktarda metan gazı oluşmasına neden olur. Bu karbondioksitten daha zehirli bir sera gazıdır. Hayvan yetiştiriciliği sırasında üretilen sera gazının nakliye araçlarının ürettiğine eşit olduğu tahmin ediliyor. Üstelik hayvanlar için üretilen gıdaların üretimi ve nakliyesi fazladan enerji sarfiyatına neden olur. Aynı şekilde bunların saklanması ve etlerin nakliyesi de çok enerjiye malolmaktadır, çok enerji yamak demek çevreye maliyetimizin yüksek olması demektir.

Çevreci tavır: Et alırken organik ve yerli üretim olduğuna dikkat edin, mümkünse az tüketin veya haftada bir defa tüketmeye özen gösterin.

Atıklar

Paketleme: Bir ürünü aldığınız zaman ambalajını nasıl elden çıkaracağınızı düşünmeye çalışın, geri dönüşüm için ne yapabiliriz onu araştıralım, ambalajsız veya tekrar kullanılabilen ambalajları olan ürünleri tercih edelim.

Her sene sadece İngiltere'de evsel atıkların miktarı, 3,5 milyon çiftkatlı otobüslerin kapladığı alanı kapsayacak kadardır. Daha az paketlenmiş ürünler alarak atık miktarını düşürebilirsiniz. Birçok üründe gereğinden fazla paketleme kullanılıyor ki bu da üretirken kullanılan fazladan enerji sarfiyatına, tüketirken de geri dönüşüm ve atık problemlerine yol açıyor. Kâğıdın toprakta çözülmesi isin 2-5 ay arasında zamanın geçmesi gerekiyor. Bu süre süt kartonları için 5 yıl, alüminyum tenekeler için 80-100 yıldır. Plastik şişeler ise neredeyse hiçbir zaman tam olarak çözülmezler. İngiltere'de bir kişi her sene ortalama 167 naylon torba kullanıyor ki bu da toplamda 10 milyar demek. Naylon torbanın toprakta tamamen çürümesi 500 yıl sürerken, çürüme sonrasında da küresel ısınmaya katkı sağlayan metan gazı açığa çıkar. Biz çevrecilerin bile daha çok duyarlı olmamıza ihtiyacımız var. Dünyanın en önemli üç sorunu ne desek birisi çevre sorunudur.

Bu nedenle şunları yapabiliriz: Taze ürünler stoklayan ve satan süpermarket ve marketlerden alışveriş yapın ve kendi çantanızı yanınızda götürelim. Naylon poşet kullanımından kaçınılam, tıraş bıcagı dahil kullandıklarımızı atık olmaması için ya az kullanalım yada daha az plastik ve atık çıkaran seçenekleri tercih edelim.

İkinci el eşya

Ara sıra da olsa ikinci el eşya alıp satmanız veya başkalarına vermeniz ümit verici bir durum, atık olacak bir şeyi kullanmak çevre bilinci yüksek olmak demektir.

Çoğu zaman zaten dolaşımda olan bir eşyayı tekrar kullanmak veya başkasının kullanmasını sağlamak, aynı eşyanın sıfırdan üretilmesine engel olacak ve üretim için enerji tasarrufu yapılmasına yardımcı olacaktır. Ancak buzdolabı veya çamaşır makinesi gibi beyaz eşya alacaksanız ikinci el yerine sıfırı tercih etmeniz durumunda, daha fazla enerji tasarrufu yaparsınız. Yardım kurumlarının yanı sıra, çeşitli internet siteleri sayesinde ikinci el eşyalara kolaylıkla ulaşabilirsiniz.

Şunları yapabiliriz: Kullanmadığımız eşyaları ihtiyacı olan arkadaşlarımıza, yardım kuruluşlarına verebilir veya internette ilan ederek ihtiyacı olan birisine ulaştırabiliriz. Eski dergileri de arkadaşlarımıza veya sehpa ve parklara koymak suretiyle yeniden okunmasını sağlamamış oluruz.

Geri dönüşüm

Çöplerinizin çok azı da olsa geri dönüştürülüyor olması çevre için çok faydalıdır, bu nedenle geri dönüşüm sistemini kullanın yoksa talep edin.

Her ne kadar geri dönüştürme işlemi su ve enerji gerektirse de bu, bir ürünü sıfırdan üretmekten görece daha az masraflıdır. Geri dönüştürme sayesinde hammadde kullanımını da azaltılmış olur. Özellikle cam ürünlerin geri dönüştürülmesi oldukça çok miktarda enerji tasarrufu yapılmasına sebep olur. Bir cam kabın geri dönüştürülmesi, 100 watt'lık bir ampulün 4 saatlik elektrik sarfiyatı kadar enerji tasarruf eder. Geri dönüştürülmeyen atıklar bazen çöplüğe veya boş araziye atılır, bazen de yakılır ki iki durumda da çevreye büyük zararlar verilir. Dolayısıyla evsel atıklarımızı geri dönüştürdüğümüz zaman hem enerji tasarrufu yaparız, hem de çevrenin kirlenmesini önlemiş oluruz. Geri dönüşüm konusunda bilgi ve yardım almak için bize yakın yerel yönetimlerle temasa geçmeliyiz. Bunun yanında, evdeki çöplerimizi türüne göre ayrıştırarak geri dönüşüm çöplerine atabiliriz.

Çevre bilinci içinde olmak: Daha fazla çöpü geri dönüştürmeye çalışmaktır. Bahçe ve yiyecek atıklarımız için çürütücü kuyu yapalım hem doğal gübre kazanmış oluruz.

Ulaşım

Hava ulaşımı

Çok fazla uçarak seyahat etmek, çevrenin kirlenmesine yardımcı olmak demektir, luzumsuz seyahatlerden kaçınmalıyız.

Uçaklar çok fazla yakıt kullanır ve karbondioksit üretir. Londra'dan New York'a uçakla giderken üretilen karbonioksit miktarı, ortalama bir aile arabasının bir yılda ürettiğine eşdeğerdir. İngiltere'den Avustralya’ya yapılan uçuş zamanı harcanan enerji ise, ortalama bir evin 6 senelik ısıtma ve elektrik enerjisi harcamasına denktir. Eğer bir yere uçmakla gitmeniz gerekiyorsa, daha çevreci, yeni ve az enerji harcayan uçakları kullanan, yeşil yatırımlara önem veren firmaları tercih edin.

 Çevreci demek, doğaya maliyeti düşük kişi demektir. Fikri Adil

Çevreci ne yapar: Seyahat mesafelerini ve sıklığını azaltır, Güneşi ve sıcağı seviyoruz Türkiye'nin güney bölgelerine otobüsle seyahat edebiliriz, orada çevreye saygılı bir tesise kalabiliriz.

Çevreci kullandıklarının çevreye maliyetinin bilincinde olandır. Fikri Adil

Genel ulaşım

Toplu taşıma araçlarını tercih etmemiz çevre için en yararlı ulaşım şeklidir.

Bugünlerde insanlar eskisinden daha az yürüyoruz veya bisiklete biniyoruz, daha çok araba kullanıyoruz. Araba kullanımı karbondioksit üretir, dolayısıyla araba kullanımını azaltmamız çevre kirliliğini kısmen de olsa azaltmış olacaktır. İlginçtir ki 2002 ve 2003 yılları arasında İngiltere'de araba kullanımının dörtte biri, 3 kilometreden daha az mesafeler için yapılmış. Toplu taşıma araçlarını tercih etmek, kişi başına üretilen karbon dioksit miktarını daha da azaltacaktır. Yürüme ve bisiklet kullanma ise en iyisidir, çevreciye yakışan tavırda budur.

Çevreci ne yapar: Daha yakın mesafeleri yürür veya bisikletle gitmeyi tercih eder.

Araba kullanımı

Arabanız olmaması çevreci tavır açısından en güzeli.

İngiltere'de, insanlardan kaynaklanan karbondioksit salınımının yüzde 21'i, yol ulaşım araçlarından kaynaklanıyor. Yine bu ülkede ortalama bir kişinin arabayla katettiği yol her sene artıyor. Üstelik ev başına iki araç düşen evler, ev başına 1 araç düşenlerden daha fazlalaşıyor. Bir araba almamız gerekiyorsa, daha küçük motor hacmine sahip bir araba almalıyız, mümkünse yakıtı verimli kullanan veya dizel motorlusunu tercih edelim. Elektrikli veya hibrit bir araba da alabilir, arabanıza oto gazla, bitkisel yağla veya biyodizelle çalışan sistemler taktırabilirsiniz. Ve tabiki arabanızı verimli kullandığınızdan emin olun. İnik tekerle, düşük viteste, yüksek hızla, ani frenle, camlar açıkken çalışan klimayla kullandığınız araba daha çok yakıt tüketmenize sebep olacaktır.

Bunları yapalım: Aynı yönde işe veya herhangi bir yere giden arkadaşımızla arabamızı veya arabasını ortak kullanalım, komşu ve çalışanlarınıza, iş arkadaşlarınıza birden fazla araba kullanmak yerine arabalarını paylaşmalarını işe birlikte gidip gelmelerini önerelim.